Автор: pod red. Antoniego Gąsiorowskiego
Название: Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku : spisy
Издательство: Biblioteka Kórnicka
ISBN: 8385213007
Язык: польский
Год: 1992
Формат: pdf
Размер: 14.2 Мб
Кол-во страниц: 222
Описание:
Niniejszy, ostatni w serii tom spisów urzędników dawnej Polski, ma charakter różny od pozostałych. Tamte zestawiają wykazy urzędników terenowych, ten gromadzi nosicieli urzędów centralnych - państwa i dworu królewskiego. Podział na urzędy ziemskie, terenowe, i centralne, nadworne, w stuleciach nowożytnych stosunkowo wyraźny, we wcześniejszych okresach bynajmniej nie był jednoznaczny. Zdecydowana większość urzędów, zwanych w czasach nowożytnych, a i dzisiaj, ziemskimi, wywodziła się przecież z urzędów dworu (monarszego, książęcego) XI-XIII w. Wyjątek stanowili tu przede wszystkim kasztelanowie i wojscy. Po zjednoczeniu państwa w XIV w. urzędy te pozostały „w ziemiach'', tworząc właśnie hierarchie ziemskie. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego początkowo wykorzystywała do swych potrzeb - zarządu państwa i dworu, wtedy jeszcze traktowanych nierozdzielnie - hierarchie urzędnicze poszczególnych ziem, głównie województwa krakowskiego. Dotyczyło to przede wszystkim urzędów kancelaryjnych (kanclerz i podkanclerzy), ale także mających charakter ceremonialny (godności typu miecznika czy chorążego). Już jednak za ostatnich Piastów powstawać zaczęły nowe urzędy dworu, początkowo takie, które nie miały, przynajmniej w nazwie, swoich odpowiedników w hierarchiach ziemskich: podskarbi, kuchmistrz, krajczy, wreszcie - potem najpoważniejszy z nich - marszałek (który wykształcił się z urzędu zarządcy stajni królewskiej, krakowskiego podkoniego). Tak więc czas zjednoczenia państwa w początkach XIV w. wyznacza datę wstępną niniejszych spisów. Pozostawiamy zatem na uboczu bardzo nieliczną grupę znanych z imienia urzędników dworu pierwszych Piastów; ich opracowanie wymaga innych zasad, niż stosowane w niniejszych spisach.